आजको नेपाली नयाँ पुस्ता—हाम्रा युवा, विद्यार्थी, पेशाकर्मी, प्रविधि–सक्षम जनशक्ति—एकैस्वरमा एउटा कुरा भन्छन्: हामीलाई यस्तो देश चाहिन्छ जहाँ श्रमको सम्मान होस्, अवसर बराबर होस्, र भविष्य सुरक्षित होस्। पुरानो ढर्रा, पुराना सोच र पुराना राजनीति अब उनीहरूको सपनासँग मेल खाँदैन। यही कारण नयाँ पुस्ताको आवाज अहिले यति बलियो र निर्णायक हुँदै गएको छ।

१. अवसर खोज्दै विदेश जानेको पुस्ता, तर मन देशमै हजारौँ युवा रोजगारीका लागि विदेश जान बाध्य छन्। तर यो ‘बाध्यता’ उनीहरूको चाहना होइन, परिस्थितिको परिणाम हो। मनबाट भने उनीहरूलाई आफ्नैभूमिमा श्रम गर्न, परिवारको छेउमा रहन, आफ्नै खेत–पाखामा अवसर सिर्जना गर्न मन छ। नयाँ पुस्ताले खोजेको देश भनेको यस्तो हो—जहाँ नौकरी माग्न नपरोस्, सीपले नै अवसर बनाओस्।

२. पारदर्शिता र उत्तरदायित्व : नयाँ पुस्ताको पहिलो अपेक्षा आजका युवाले नेतृत्वसँग डेढ दशकपहिलेको जस्तो अन्ध विश्वास गर्दैनन्। उनीहरू प्रश्न गर्छन्, आंकडा माग्छन्, प्रमाण हेर्छन्। – बजेट कहाँ खर्च भयो ? – योजना किन बनेन ? – भ्रष्टाचार किन रोकिएन? यी प्रश्नहरू सामान्य हुनु नै नयाँ पुस्ताको जागरण हो। उनीहरू प्रष्ट भन्छन्: देश बदल्न नेतृत्वभन्दा प्रणाली बलियो हुनुपर्छ।

३. शिक्षा–सीप–रोजगार : तीनवटा स्तम्भ, जसमा उनीहरूको भविष्य टेकेको छ पुरानो युगको जस्तो कागजी डिग्रीले होइन, सीपले मूल्य पाउने व्यवस्था नयाँ पुस्ताले खोजेको हो। – विद्यालयमा चरित्र निर्माण, – कलेजमा सिर्जनशीलता, – समाजमा अवसर— यी तीन कुरा पाए आजका युवाले विदेश होइन, नेपालमै भविष्य सिर्जना गर्न सक्छन्।

४. न्याय र समानता माग्ने पुस्ता जात, प्रदेश, धर्म, वर्ग जस्ता पहिचानको politics ले देशलाई थाकाएको छ। नयाँ पुस्ता त्यसभन्दा बाहिरिएको छ। उनीहरू बुझ्छन्—अवसर जन्मले होइन, क्षमताले मिल्नुपर्छ। यही भएर उनीहरूको देश–कल्पना स्पष्ट छ: जहाँ न्याय किनबेच हुँदैन र समानता केवल भाषणमा सीमित हुँदैन।

५. प्रविधि–नवप्रवर्तन र डिजिटल नेपाल नयाँ पुस्ताले खोजेको नेपाल डिजिटल, छिटो, पारदर्शी र आधुनिक छ। – कागजी फाइल होइन, एक क्लिकमै सेवा – सरकारी ढिलासुस्ती होइन, समयमै काम – नवप्रवर्तन गर्ने युवालाई प्रोत्साहन यस्तै वातावरणले मात्र उनीहरूलाई देशमै टिकाउँछ।

६. राजनीति होइन, परिणाम खोज्ने पुस्ता नयाँ पुस्ता पार्टीभन्दा माथि उठेर परिणाम हेर्न चाहन्छ। उनीहरूलाई— कसले भाषण लामो दियो भन्दा, कसले काम देखायो भन्ने चासो छ। कसले नारा घन्कायो भन्दा, कसले रोजगारी दिइदियो भन्ने प्राथमिकता छ। यो पुस्ता चुप भएर बस्दैन। सोशल मिडिया, सडक, क्याम्पस—जहाँसुकै गलत देखे आवाज उठाउँछ। यही चेतसहितको पुस्ताले देश बदलिन्छ।

७. आखिर नयाँ पुस्ताले के खोजेको हो? – भ्रष्टाचाररहित शासन – काम अनुसारको सम्मान – युवाप्रति भरोसा – आधुनिक संरचना – अवसर र न्याय – र, देशप्रतिको अपनत्व सपना धेरै जटिल छैन। आशा पनि अस्वाभाविक छैन। नयाँ पुस्ताको अपेक्षा सरल छ—नेपालले आफ्ना नागरिकलाई निराश नगरोस्।

८. निष्कर्ष : परिवर्तनको चाबी नयाँ पुस्ताकै हातमा आजका युवाहरू संसार हेरेका छन्, सीप सिकेका छन्, सम्भावना बोकिरहेका छन्। यदि नेतृत्वले उनीहरूको आवाज सुनेन भने, इतिहासले यो पुस्तालाई आफैँ भविष्य लेख्ने बाध्यता दिनेछ। देश बदल्ने शक्ति अरू कसैसँग छैन—यसै पुस्तासँग छ। यही पुस्ताले खोजेको, चुलेको र कल्पना गरेको देश निर्माण गर्न राज्यले अब ढिला गर्न हुँदैन। नयाँ पुस्ताको आवाज अब माग होइन, चेतावनी हो। देश बदलौं, होइन भने देशले हामीलाई बदलिदिन्छ।

– मुकुन्द ढुंगाना, पत्रकार