मुकुन्द ढुंगाना, पत्रकार । नेपालको राजनीतिक इतिहास संघर्ष, त्याग र आशाबाट भरिएको छ। तर विडम्बना के छ भने—ती संघर्ष र बलिदानको मूल भावना आजको राजनीति र नेतृत्वमा देखिँदैन। देश लोकतन्त्र, गणतन्त्र र संघीय प्रणालीको चरणमा प्रवेश गरिसकेको छ, तर राजनीति अझै पुरानै सोच र शैलीमा अड्किएको छ।

सत्ता मात्रै लक्ष्य बनेको राजनीति आजका राजनीतिक दलहरूका कार्यसूचीहरूमा जनताको समस्या भन्दा बढी सत्ता प्राप्ति र टिकाइ केन्द्रमा देखिन्छ। गठबन्धन र विभाजनका खेलहरूले सिद्धान्तभन्दा स्वार्थको राजनीति कसरी बढ्दैछ भन्ने स्पष्ट सन्देश दिएका छन्। नेताहरूका भाषणमा विकास र सुशासनका कुरा हुन्छन्, तर व्यवहारमा त्यसको छेउटुप्पो पनि देखिँदैन। जनता चुनावमा सहभागी हुन्छन्, भोट हाल्छन्, तर परिणाममा पुनः त्यही पुरानो अनुहार सत्तामा पुग्छ। न नीति बदलिन्छ, न सोच। यसरी लोकतान्त्रिक प्रक्रियाको पुनरावृत्तिले परिवर्तनभन्दा निराशा मात्र बढाइरहेको छ।

युवाहरूको निराशा र पलायन देशको सबैभन्दा ठूलो समस्या आज रोजगारीको अभाव र युवाको पलायन हो। शिक्षित र सक्षम युवा विदेशी भूमिमा पसिना बगाउँदै छन्, जबकि देशभित्र राजनीतिक दलका भ्रातृ संगठनहरू केवल आन्दोलन र पद हत्याउने खेलमा व्यस्त छन्। जब राजनीति युवाको सपना साकार गर्ने माध्यम बन्ने सट्टा उनीहरूको निराशाको कारण बन्छ, त्यो देशको दिशानिर्देश गम्भीर संकटमा पुगेको संकेत हो। राजनीतिक शुद्धता र नैतिकता हराउँदै आजको राजनीतिक संस्कृति यति प्रदूषित भइसकेको छ कि इमानदार नेतृत्व दुर्लभजस्तै देखिन्छ।

पार्टीभित्रका निर्णयहरू व्यक्तिगत प्रभाव, गुट, र स्वार्थका आधारमा हुने गरेका छन्। न त जवाफदेहिताको भावना छ, न त दीर्घकालीन दृष्टिकोण। जब राजनीतिक शक्तिहरू जनतासँगको सम्बन्धभन्दा सत्तासँगको सम्बन्ध मजबुत बनाउन खोज्छन्, तब लोकतन्त्रको आत्मा कमजोर बन्छ। आवश्यक छ–नयाँ सोच र चरित्रवान नेतृत्व नेपाललाई अहिले नयाँ विचार, नयाँ पुस्ता र चरित्रवान नेतृत्वको खाँचो छ। राजनीतिलाई पेशा होइन, सेवा ठान्ने सोच आवश्यक छ। जनताको भरोसा पुनः स्थापित गर्न नेताहरूले सादगी, जवाफदेहिता र पारदर्शिताको अभ्यास गर्नैपर्छ। राजनीतिक दलहरूलाई अब आत्मसमीक्षा गरेर नीतिगत सुधारतर्फ अघि बढ्नुको विकल्प छैन। जनताको भरोसा गुमाउँदै गएको यो व्यवस्थाले विश्वास पुनः जित्न चाहे, राजनीति पुनः नैतिकताको धरातलमा फर्किनैपर्छ।

अन्ततः… देशको भविष्य राजनीतिमा स्पष्ट दिशा र शुद्ध सोचबाट मात्रै तय हुन्छ। अहिलेको जस्तो भ्रमित र अस्थिर राजनीति दीर्घकालमा राष्ट्रका लागि खतरनाक हुन सक्छ। नेतृत्वले अब आफ्नो प्राथमिकता सत्ताभन्दा सेवा, स्वार्थभन्दा देश, र भाषणभन्दा व्यवहारमा केन्द्रित गर्न जरुरी छ। नेपाल परिवर्तनको बाटोमा छ—तर त्यो परिवर्तनका लागि जिम्मेवार नेतृत्व र सचेत नागरिक दुवैको भूमिका समान रूपमा आवश्यक छ।